“ผ้าไหมยกดอกลำพูน” มรดกทางวัฒนธรรมท

“ผ้าไหมยกดอกลำพูน” มรดกทางวัฒนธรรมที่ถ่ายทอดจากรุ่นสู่รุ่น หนึ่งในความภาคภูมิใจของชาวลำพูน ด้วยลวดลายอันวิจิตรและความประณีตงดงามของผืนผ้า ที่มีเอกลักษณ์โดดเด่นหาได้ยาก ตลอดจนได้รับการปรับปรุง ส่งเสริมและมีการพัฒนา จนเป็นสินค้า GI หรือสินค้าที่แสดงถึงสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ มีชื่อเสียงในระดับโลก

ผ้าไหมยกดอกของ เพ็ญศิริไหมไทย นับเป็นอีกหนึ่งในศิลปหัตถกรรมที่มีความประณีตงดงาม มีความเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัว ซึ่งมีความโดดเด่น ด้านลวดลาย เป็นลวดลายออกแบบอย่างวิจิตรบรรจง รวมถึงมีการคัดสรรเส้นไหมที่มีคุณภาพสูง และผ่านกระบวนการย้อมสีที่มีประสิทธิภาพ ทำให้ได้เส้นไหมที่มีสีสันสวยงาม ทอด้วยช่างฝีมือที่มีประสบการณ์ จนได้ผืนผ้าที่งดงามประณีตยิ่งนัก

คนลำพูนมีการทอผ้าใช้เองมาตั้งแต่ในอดีตอันยาวนาน การทอผ้าก็มีใช้กันอยู่แต่เดิมแต่เป็นการทอในผ้าฝ้ายซึ่งเป็นลวดลายไม่วิจิตรนัก กระทั่งพระราชชายาเจ้าดารารัศมี พระธิดาในพระเจ้าอินทรวิชยานนท์ ผู้ครองนครเชียงใหม่ องค์ที่ 7 ทรงเป็นพระราชชายาในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ซึ่งหลังจากพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จสวรรคตได้เสด็จกลับจังหวัดเชียงใหม่ ทรงนำเทคนิคการทอผ้าที่พระองค์ได้เรียนรู้จากราชสำนักส่วนกลางครั้งที่พระองค์ประทับอยู่ที่กรุงเทพฯ มาประยุกต์ใช้ และถ่ายทอดความรู้ด้านการทอผ้าไหมยกดอกที่มีลวดลายสวยงาม แปลกตาและวิจิตรบรรจง ให้แก่เจ้าส่วนบุญ ชายาของเจ้าจักรคำขจรศักดิ์ ผู้ครองนครลำพูนองค์สุดท้าย และเจ้าหญิงลำเจียก ณ ลำพูน ธิดาในเจ้าจักรคำขจรศักดิ์

ทั้งสองพระองค์จึงได้นำความรู้การทอผ้ายกมาฝึกคนในคุ้มหลวงลำพูนและชาวบ้านก็ได้เรียนรู้การทอผ้ายกจากคนในคุ้ม จนมีความชำนาญและมีการเผยแพร่ทั่วไปในชุมชนต่าง ๆ ทำให้การทอผ้าไหมยกดอกได้เผยแพร่สู่สาธารณชน ปัจจุบันการทอผ้าไหมยกดอกลำพูนเป็นศิลปหัตถกรรมที่ถ่ายทอดสู่รุ่นลูกรุ่นหลาน และขยายแหล่งทอผ้าไปยังอำเภอลี้ และอำเภอทุ่งหัวช้าง ซึ่งเป็นผ้าไหมที่มีลวดลายอันเป็นเอกลักษณ์ของ จ.ลำพูน

การทอแบบยกดอก ถือเป็นเอกลักษณ์การทอของผ้าไหมยกดอกลำพูน โดยจะทอผ้าไหมยกลวดลายให้นูนสูงขึ้นกว่าผืนผ้า โดยเลือกยกบางเส้นและข่มบางเส้น แล้วพุ่งกระสวยไปในระหว่างกลางด้วยดิ้นเงินหรือดิ้นทองซึ่งเป็นเทคนิคการทอยก ผ้ายกเป็นผ้าโบราณที่อดีตใช้ในคุ้มเจ้าหรือในพระราชสำนักเท่านั้น ผ้าไหมยกดอกมีความหมายเดียวกับผ้ายกต่างกันที่การใช้ไหมพุ่งอาจจะใช้เส้นไหมสีต่าง ๆ แทนเส้นดิ้นในการทอผ้า คำว่า ยกดอก นั้นเพื่อบ่งบอกถึงเทคนิคที่ใช้ทอผ้าและบ่งบอกถึงลวดลายที่เป็นเอกลักษณ์ของ ลำพูน รูปแบบการทอผ้ายกดอกลำพูนนั้นมีรูปแบบการทอโดยการใช้กี่พื้นเมือง(กี่กระทบหรือกี่มือ) ซึ่งมีทั้ง กี่พื้นเมืองโบราณและกี่พื้นเมืองประยุกต์

ในส่วนลวดลายผ้ายกลำพูน จะมีลวดลายที่หลากหลายตามแต่จินตนาการของผู้ออกแบบที่จะนำลวดลายต่าง ๆ มาผสมผสานให้วิจิตรงดงามเพียงใด โดยจะนำรูปแบบของธรรมชาติมาดัดแปลงออกแบบ เช่น ลวดลายของดอกไม้ ต้นไม้ สัตว์ต่าง ๆ รวมถึงการนำลวดลายรูปทรงเรขาคณิตและลายไทยมาประยุกต์ผสมกลมกลืนกัน จึงออกมาเป็นรูปแบบที่แตกต่างกันออกไป ทำให้การเรียกชื่อ ลวดลายที่ออกแบบมานั้นมักเรียกตามที่ผู้ออกแบบแต่ละคนตั้งชื่อ จึงทำให้ในปัจจุบันมีการเรียกชื่อลวดลายที่หลากหลายและเรียกไม่เหมือนกัน เช่น ลายเม็ดมะยม ลายกุหลาบพันปี ลายเอื้องผึ้งจันทน์ผา ลายสายน้ำผึ้ง และลายใบมะขาม แต่ ลวดลายดั้งเดิมของผ้ายกลำพูนที่ยังคงได้รับนิยมนำมาผสมผสานกับลวดลายอื่น ๆ มากที่สุดคือ ลายดอกพิกุล

อีกแห่งหนึ่งที่มีบทบาทส่งเสริมและอนุรักษ์ผ้าทอยกดอกลำพูนก็คือ สถาบันผ้าทอมือหริภุญชัย ถือเป็นศูนย์กลางรวบรวมผ้าทอมือในลำพูนซึ่งจะจัดให้มีการเรียนการสอนการทอผ้าด้วยทอที่เป็นเทคนิคชั้นสูง ผู้เข้ามาศึกษาจะต้องมีความรู้พื้นฐานในการทอผ้ามาแล้ว สถาบันแห่งนี้นอกจากจะเป็นศูนย์รวบรวมผ้าแล้วยังเป็นศูนย์รวมพ่อครูแม่ครูผู้เชี่ยวชาญการทอผ้า เพื่อถ่ายทอดภูมิปัญญาสืบต่อไปอีกด้วย.

Results (English) 1:

"Silk flower Lampoon." The cultural heritage that is handed down from generation to generation, one of the pride of the Islanders with magnificent motifs and lampoon the exquisitely picturesque landscape that is unique and rare as well as receive updates to promote and develop the GI product or item that represents a geographical indication. The world famousSilk flowers wedding ceremonies Moon silk, Thailand is another one in the arts and crafts that are extremely intricate. There is a unique character which are the distinctive filigree pattern design craftsmanship includes a selection of high quality silk and dyeing performance. Thus, our colorful silk woven by craftsmen, experienced until the extremely exquisite cloth.คนลำพูนมีการทอผ้าใช้เองมาตั้งแต่ในอดีตอันยาวนาน การทอผ้าก็มีใช้กันอยู่แต่เดิมแต่เป็นการทอในผ้าฝ้ายซึ่งเป็นลวดลายไม่วิจิตรนัก กระทั่งพระราชชายาเจ้าดารารัศมี พระธิดาในพระเจ้าอินทรวิชยานนท์ ผู้ครองนครเชียงใหม่ องค์ที่ 7 ทรงเป็นพระราชชายาในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ซึ่งหลังจากพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จสวรรคตได้เสด็จกลับจังหวัดเชียงใหม่ ทรงนำเทคนิคการทอผ้าที่พระองค์ได้เรียนรู้จากราชสำนักส่วนกลางครั้งที่พระองค์ประทับอยู่ที่กรุงเทพฯ มาประยุกต์ใช้ และถ่ายทอดความรู้ด้านการทอผ้าไหมยกดอกที่มีลวดลายสวยงาม แปลกตาและวิจิตรบรรจง ให้แก่เจ้าส่วนบุญ ชายาของเจ้าจักรคำขจรศักดิ์ ผู้ครองนครลำพูนองค์สุดท้าย และเจ้าหญิงลำเจียก ณ ลำพูน ธิดาในเจ้าจักรคำขจรศักดิ์ He took the knowledge brought weaving training people in lamphun and good the villagers learned to weave from lifting people in worth until specialize and are published in the General communities. Make a woven silk flower has published public. The current flowering Silk weaving arts and crafts that is Greencastle to kids and expand sources of weaving to Amphoe thung Hua Chang and Li district which is a silk fabric with unique patterns of lamphun.การทอแบบยกดอก ถือเป็นเอกลักษณ์การทอของผ้าไหมยกดอกลำพูน โดยจะทอผ้าไหมยกลวดลายให้นูนสูงขึ้นกว่าผืนผ้า โดยเลือกยกบางเส้นและข่มบางเส้น แล้วพุ่งกระสวยไปในระหว่างกลางด้วยดิ้นเงินหรือดิ้นทองซึ่งเป็นเทคนิคการทอยก ผ้ายกเป็นผ้าโบราณที่อดีตใช้ในคุ้มเจ้าหรือในพระราชสำนักเท่านั้น ผ้าไหมยกดอกมีความหมายเดียวกับผ้ายกต่างกันที่การใช้ไหมพุ่งอาจจะใช้เส้นไหมสีต่าง ๆ แทนเส้นดิ้นในการทอผ้า คำว่า ยกดอก นั้นเพื่อบ่งบอกถึงเทคนิคที่ใช้ทอผ้าและบ่งบอกถึงลวดลายที่เป็นเอกลักษณ์ของ ลำพูน รูปแบบการทอผ้ายกดอกลำพูนนั้นมีรูปแบบการทอโดยการใช้กี่พื้นเมือง(กี่กระทบหรือกี่มือ) ซึ่งมีทั้ง กี่พื้นเมืองโบราณและกี่พื้นเมืองประยุกต์ในส่วนลวดลายผ้ายกลำพูน จะมีลวดลายที่หลากหลายตามแต่จินตนาการของผู้ออกแบบที่จะนำลวดลายต่าง ๆ มาผสมผสานให้วิจิตรงดงามเพียงใด โดยจะนำรูปแบบของธรรมชาติมาดัดแปลงออกแบบ เช่น ลวดลายของดอกไม้ ต้นไม้ สัตว์ต่าง ๆ รวมถึงการนำลวดลายรูปทรงเรขาคณิตและลายไทยมาประยุกต์ผสมกลมกลืนกัน จึงออกมาเป็นรูปแบบที่แตกต่างกันออกไป ทำให้การเรียกชื่อ ลวดลายที่ออกแบบมานั้นมักเรียกตามที่ผู้ออกแบบแต่ละคนตั้งชื่อ จึงทำให้ในปัจจุบันมีการเรียกชื่อลวดลายที่หลากหลายและเรียกไม่เหมือนกัน เช่น ลายเม็ดมะยม ลายกุหลาบพันปี ลายเอื้องผึ้งจันทน์ผา ลายสายน้ำผึ้ง และลายใบมะขาม แต่ ลวดลายดั้งเดิมของผ้ายกลำพูนที่ยังคงได้รับนิยมนำมาผสมผสานกับลวดลายอื่น ๆ มากที่สุดคือ ลายดอกพิกุลอีกแห่งหนึ่งที่มีบทบาทส่งเสริมและอนุรักษ์ผ้าทอยกดอกลำพูนก็คือ สถาบันผ้าทอมือหริภุญชัย ถือเป็นศูนย์กลางรวบรวมผ้าทอมือในลำพูนซึ่งจะจัดให้มีการเรียนการสอนการทอผ้าด้วยทอที่เป็นเทคนิคชั้นสูง ผู้เข้ามาศึกษาจะต้องมีความรู้พื้นฐานในการทอผ้ามาแล้ว สถาบันแห่งนี้นอกจากจะเป็นศูนย์รวบรวมผ้าแล้วยังเป็นศูนย์รวมพ่อครูแม่ครูผู้เชี่ยวชาญการทอผ้า เพื่อถ่ายทอดภูมิปัญญาสืบต่อไปอีกด้วย.